Werk jij als leider of begeleider met een groep of een team? Inzicht in groepsfasen en groepsdynamica kan je helpen om van jouw team een topteam te maken.Het belangrijkste in werken met groepen is weten dat elke groep anders is. Hoe een groep reageert op jou als leider, of op de groepsleden of op het thema van de groep, zal iedere keer anders zijn en is dus onvoorspelbaar.
Wat wel zeker is, is dat elke groep een aantal groepsfasen doorloopt met elk hun eigen wetmatigheden. Zo krijg je als (bege)leider enkele handvaten om de groep te hanteren.Ik geef je hieronder een overzicht van de verschillende fasen:
Verschillende groepsfasen
Voorfase
De groepsleden kennen elkaar niet, maar hebben wel allemaal een eigen verhaal, een eigen geschiedenis. Mensen nemen vaak dezelfde rol op in een groep, net door die vroegere ervaringen. Mensen gaan zich ook op een bepaalde manier gaan gedragen.Heel erg belangrijk voor de groepsleider is om hier de nodige aandacht aan te schenken in de volgende fase.
Forming
De mensen komen samen in de groep en leren elkaar kennen. Er ontstaan interactiepatronen:- wie wil direct starten en wie wacht even af
- wie zegt veel en wie weinig
- wie stelt vooral vragen en wie geeft antwoorden
- wie bewaakt de discussie
- wie houdt de tijd in de gaten
- wie let vooral op de inhoud
- wie maakt grapjes en sfeerbepalende opmerkingen
Als (bege)leider kun je in deze fase ondersteuning geven aan de groep door:
- de groepsleden voldoende ruimte te geven om elkaar te leren kennen
- duidelijke afspraken maken met de groep
- duidelijkheid scheppen over de groepsdoelstellingen
Storming
Deze fase is een vrij “stormachtige” fase. De groepsleden zijn nu volop op zoek naar hun eigen plaatsje. Er komen nu ook gesprekken over de taakinhoud en taakverdeling. Van samenwerking is in deze fase nog geen sprake.Als (bege)leider kun je in deze fase ondersteuning geven aan de groep door:
- standvastig zijn en de regels en afspraken bewaken
- conflictsituaties benoemen en bespreekbaar maken
Norming
In de normingfase wennen de groepsleden aan de groep, de samenwerking, de groepsdoelstellingen. De weerstand ebt weg en men begint elkaar aan te vullen. Er is sprake van echte samenwerking in plaats van strijd zoals in de vorige fase.Misschien is de productie nog niet hoog maar de groepsleden beginnen elkaar te vertrouwen en te accepteren.
Er komt enige ontspanning in de groep en vertrouwen in de werkwijze.
Het groepsproces kan nu onderwerp van gesprek worden.
Als (bege)leider kun je in deze fase ondersteuning geven aan de groep door:
- ruimte voor zelfstandig werk te creëren
- initiatief uit de groep toelaten
Performing
Weinig groepen halen deze laatste fase. Vooral omdat, telkens wanneer er verandering optreedt, de groep terug naar een vroegere fase hervalt. Stel je voor dat je in een team werkt waar er iemand nieuw begint, dan zul je als team terugvallen naar bijvoorbeeld de stormingsfase. Iedereen moet opnieuw op zoek naar zijn plaats in de groep.Kom je als groep toch in de performingfase, dan presteer je echt super goed. De groepsleden weten wat te verwachten van elkaar, iedereen kent de sterke en zwakke punten en kunnen hierop inspelen. Problemen in de groep worden constructief aangepakt.
Als (bege)leider kun je in deze fase ondersteuning geven aan de groep door:
- ruimte laten aan de groep
- jouw talent als coach boven halen
Benoem wat je ziet of voelt
Als (bege)leider doe je er meestal goed aan om te benoemen wat je ziet of voelt. Stel je voor dat je spanningen voelt, of dat mensen komen klagen over bepaalde mensen of afspraken, dan gooi je dit in de groep. Doe dit trouwens niet alleen bij negatieve feedback, maar geef ook regelmatig positieve feedback.Mijn ervaring is dat er op die manier een hechtere groep ontstaat. De afspraken worden duidelijk voor iedereen. Afgaande op de reacties en op welke maneir de groep hiermee omgaat, is het een prima “groepsfasenbarometer”.
